آرتروز چیست و چه علائمی دارد؟ - مجله ویراپارس

آرتروز چیست؟

آرتروز انواع گوناگونی دارد اما آرتروزی که معمولا از آن صحبت می گردد، درد مزمن مفاصل است که به آن اوستئوآرتریت می گویند و شایع ترین نوع است. اوستئوآرتریت می تواند مفاصل زیادی را تحت تاثیر قرار دهد که شامل لگن، زانو، دست و پا می گردد. اوستئوآرتریت، فُرم تخریبی آرتروز است، هر چند تحقیقی نو نشان داده این بیماری می تواند عامل التهابی نیز داشته باشد. اوستئوآرتریت بیماری است که ارتباط زیادی با سن دارد.

احتمال اوستئوآرتریت بعد از 50 سالگی به شدت افزایش می یابد و در زنان دو برابر شایع تر از مردان است. بروز این بیماری به شیوه های متعددی است که ممکن است در هر کسی متفاوت باشد. بله شما ممکن است اوستئوآرتیت داشته باشید اما هیچ علامتی نداشته باشید. مطالعه ای دریافته 20 درصد از زنان و 10 درصد از مردان اوستئوآرتریت همراه با علائم دارند، اما 27 تا 80 درصد موارد اوستئوآرتریت فقط با اشعه X تشخیص داده می شوند.

علائم کلاسیک اوستئوآرتریت، درد و سفتی (خمش ناپذیری) مفاصل اند، اما این نشانه ها در درجات متعددی بروز می نمایند، در بعضی موارد، فرد ممکن است با اشعه X شواهدی از این بیماری داشته باشد اما ظاهرا علامتی را تجربه نکند. اگر قرار باشد آرتروز داشته باشید، بهتر است این نوع را داشته باشید! اگر آرتروز داشته باشید، ممکن است صبح بعد از بیدار شدن از خواب یا بعد از مدت طولانی نشستن، احساس خمش ناپذیری در مفاصل کنید. لزومی ندارد همواره درد داشته باشید، مخصوصا در سنین پایین تر. مطالعه ای دریافته احساس ناراحتی هنگام بالا رفتن از پله ها، درد حین اسکوات رفتن، و صدا دادن زانو هنگام حرکت کردن، از معمول ترین علائم اوستئوآرتریت در سنین پایین ترند.

اوستئوآرتریت زانو، یکی از شایع ترین انواع است. تحقیقات نشان می دهد بیش از 60 درصد افرادی که اوستئوآرتریت زانو دارند، اصلا درد و سفتی در مفاصل خود احساس نمی نمایند، اما همین افراد بواسطه عکسبرداری با اشعه X متوجه می شوند فضای مفصلی در زانوهای شان باریک شده است که از نشانه های کلاسیک آرتروز است. گاهی کیست های ریز و ضایعات استخوانی در مفاصل نیز شکل می گیرند. در بعضی موارد تشخیص اوستئوآرتریت به طور کاملا تصادفی هنگام عکسبرداری به علت دیگری روی می دهد، مثلا آسیب زانو.

علائم آرتروز زانو اغلب ارتباطی با چیزی که اشعه X نشان می دهد ندارد. مثلا ممکن است عکس زانوی شما چیز خاصی نشان ندهد اما احساس ناراحتی در مفاصل داشته باشید یا برعکس؛ عکس اشعه X شما ممکن است بد به نظر برسد اما علائم تان خفیف باشد.

اوستئوآرتریت گیج نماینده است!

گاهی اوستئوآرتریت با علائمی ظاهرا غیرمرتبط خود را نشان می دهد که عموما نشاندهنده عدم سلامت مفصل نیست. مثلا مطالعه ای دریافته افرادی که بعدا دچار اوستئوآرتریت لگن خواهند شد، ممکن است هنگام راه رفتن، ناهنجاری هایی داشته باشند. این تغییرات در مراحل اولیه مورد توجه قرار نمی گیرند. بعضی از این نشانه ها شامل موارد زیر می گردد:

راه رفتن نامتقارن، مشکل در روی یک خط راه رفتن، راه رفتن به صورتی که انگشت های یک پا با پاشنه پای دیگر برخورد کند، و مشکل داشتن برای چرخش بدن وقتی که جهت حرکت عوض می گردد.

چرا عده ای علاوه بر آنچه در عکسبرداری با اشعه X نشان داده می گردد، علائم آن را نیز تجربه می نمایند اما عده ای دیگر نه؟! مطالعه ای که روی اوستئوآرتریت زانو انجام شد به آنالیز این موضوع پرداخت. این مطالعه دریافت که ریسک فاکتورهای خاصی، احتمال داشتن ِ علائم آرتروز را افزایش می دهند. این فاکتورهای شامل موارد زیر می شوند:

• زن بودن
• بالای 50 سال سن داشتن
• داشتن شاخص توده بدنی بالای 25
• انحراف زانوها به داخل

این فاکتورها تحت کنترل شما نیستند، به جز شاخص توده بدنی. به همین علت یکی از برترین کارهایی که افراد چاق می توانند بنمایند تا از درد و ناراحتی مفاصل شان کاسته گردد، کاهش وزن است. بنابراین یکی از برترین راههای پایین آوردن احتمال ابتلا به اوستئوآرتریت علامت دارد، داشتن وزنی سالم در تمام طول عمر است. مطالعات نشان می دهند سلول های چربی، ماده شیمیایی به نام ادیپوکین ترشح می نمایند که موجب التهاب جزئی مفاصل می گردد. آب کردن بافت اضافی چربی از ترشح ادیپوکین و التهاب مفاصل کم می نماید. در ضمن اضافه وزن داشتن به مفاصل فشار بیشتری وارد می نماید.

پژوهش ها نشان می دهد حتی کاهش وزن نسبی هم فوایدی از جهت اوستئوآرتریت دارد. مثلا حدود 5 کیلوگرم کاهش وزن، تقریبا 20 کیلوگرم از فشار وارد بر مفاصل زانو کم می نماید. به مرور زمان، این شرایط می تواند تاثیر قابل توجهی بر سلامت مفاصل داشته باشد. کاهش وزن اضافی از علائم اوستئوآرتریت می کاهد. مطالعه ای دریافته از دست دادن تنها 10 درصد از وزن بدن کافیست تا درد مفصل کاهش پیدا نموده و عملکرد آن بهتر گردد.

ورزش ابزار مهمی است. برخلاف باور عمومی ورزش آرتروز را بدتر نمی نماید. حرکت دادن مفاصل آنها را نرم و منعطف نگه داشته و انتقال مواد مغذی را راحت تر می نماید. در ضمن ورزش کردن باعث می گردد عضلات محافظ مفاصل تقویت شوند. افرادی که اوستئوآرتریت دارند و ورزش نمی نمایند دچار ضعف عضلانی شده و طیف حرکتی مناسب مفاصل را از دست می دهند.

چه ورزشی از همه مناسب تر است؟ آنالیز گسترده ای در این مورد اجرا شده؛ افراد سنین بالا به سه گروه تقسیم شدند: گروهی فقط تمرینات قدرتی انجام دادند، گروهی فقط تمرینات هوازی انجام دادند و گروه کنترل نیز اصلا ورزش نکردند. نتیجه این بود که هر دو نوع ورزش منجر به بهبودهای مشابهی در عملکرد مفاصل و کاهش علائم شده بود. بنابراین، تحرک داشتن، چه هوازی و چه قدرتی، برای سلامت مفاصل ضروریست و می تواند علائم آرتروز را تسکین بدهد. اگر آرتروز دارید و علائم تان هم نسبتا شدید هستند، پیش از انجام تمرینات سنگین حتما با پزشک تان مشورت کنید.

پ