وقتی یک عطسه می تواند استخوان هایتان را بشکند... - مجله ویراپارس

به گزارش خبرنگاران، ممکن است دچار پوکی استخوان باشید، بدون آن که از بیماری خود اطلاع داشته باشید به همین دلیل آن را بیماری خاموش می نامند. پوکی استخوان نوعی بیماری است که در آن استخوان های شما پوک و متخلخل، ضعیف و شنماینده می گردد و نتیجه آن خطر بالای شکستگی های خود به خودی استخوان است که بیشترین شکستگی مربوط به پوکی استخوان نیز در نواحی لگن، ستون مهره ها، مچ یا قسمت بالای بازو رخ می دهد.

اهمیت پوکی استخوان به اندازه ای است که سازمان بهداشت جهانی WHO روز 20 اکتبر (مصادف با 28 مهرماه) را به عنوان روز جهانی پوکی استخوان یا همان استئوپروز نامگذاری نموده است. در مجله راهنمای جامع پوکی استخوان و راه های پیشگیری و درمان آن نوشته شده گاهی شکستگی یک استخوان می تواند در ادامه به شکستن سایر استخوان ها نیز منجر گردد، بنابراین ضروری است در اسرع وقت نسبت به تشخیص و درمان این بیماری اقدام گردد. در جهان در افراد بالای 50 سال، از هر سه زن یک نفر و از هر پنج مرد یک نفر به این بیماری مبتلا است.

یک بیماری با عواقب جدی

اگرچه پوکی استخوان یک بیماری بدون درد است، اما شکستگی های حاصل از آن می تواند تغییرات جدی در زندگی ایجاد کند. وقتی پوکی استخوان بر روی ستون فقرات تاثیر بگذارد، اغلب منجر به درد، کاهش وزن و ایجاد قوز در پشت می گردد و درد و رنج ناشی از شکستگی ها می تواند زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. وابستگی به افراد مراقب، کاهش فعالیت های روزمره و در نهایت افسردگی، شایع ترین این تاثیرات هستند.

ناتوانی حاصل از پوکی استخوان همانند یا بیشتر از ناتوانی ناشی از بسیاری از بیماری ها است. در افرادی که هنوز شاغل هستند، شکستگی باعث از دست رفتن تعداد زیادی از روزهای کاری می گردد و به ویژه در بعضی از حرفه ها، در ادامه کار اختلال ایجاد می نماید. به میزان 33 درصد از بیمارانی که مبتلا به شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان می شوند، طی یک سال بعد از آن به طور کامل وابسته شده یا در خانه های سالمندان مقیم می شوند و 20 تا 24 درصد از این افراد در همان سال فوت می نماید. ایجاد یک شکستگی در افراد مبتلا به پوکی استخوان می تواند به صورت پی درپی (دومینووار) به ایجاد شکستگی های متعدد بعدی منجر گردد.

آیا شما در معرض خطر هستید؟

افراد بالای 60 سال بیشتر از بقیه در معرض پوکی استخوان قرار دارند. البته این به آن معنی نیست که افراد با سن پایین تر در خطر ابتلا به این بیماری نیستند. آغاز یائسگی در خانم ها، آغازگر ضعف در استخوان هاست؛ به همین دلیل بانوان باید از سنین جوانی به فکر حفظ تراکم و سلامت استخوان های خود باشند.

از آنجا که پوکی استخوان علایم آشکاری ندارد، ضروری است در ارتباط با سلامت استخوان ها با پزشکتان مشورت کنید. اصلی ترین عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی های ناشی از آن بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی، دیابت، سرطان پستان یا پروستات و یا بیماری های گوارشی از عوامل ایجاد پوکی استخوان هستند. همچنین استفاده طولانی مدت از داروهای گلوکوکورتیکوئید (مانند هیدروکورتیزون) خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.

کاهش قد حتی تا 4 سانتیمتر، شکستگی استخوان بعد از سن 50 سالگی، سبک زندگی کم متحرک و بدون فعالیت بدنی، کم وزن بودن (شاخص توده بدنی زیر 19)، سیگار کشیدن و یا نوشیدن الکل، یائسگی زودرس، سابقه شکستگی لگن یا ابتلا به پوکی استخوان در والدین، مصرف کم کلسیم و دوری زیاد از آفتاب از دیگر عوامل خطر پوکی استخوان محسوب می شوند.

تشخیص پوکی استخوان

سنجش سلامت استخوان که به طور معمول شامل میزان خطر شکستگی استخوان است، مشخص می نماید که شما تا چه حد در معرض خط ابتلا به پوکی استخوان قرار دارید. بنا بر نتایج این سنجش و بر اساس سن و شرایط شما، پزشک مشخص خواهد نمود که آیا احتیاج به سنجش تراکم استخوان (BMD) نیز دارید یا خیر. متداول ترین روش برای مشخص میزان BMD، اسکن تراکم استخوان یا سنجش میزان جذب اشعه ایکس (DXA) است. در این اسکن سریع، میزان تراکم استخوان در ناحیه لگن و ستون فقرات مورد ارزیابی قرار می گیرد. نتیجه این سنجش نشان می دهد که فرد تا چه حد مبتلا و یا در معرض ابتلا به پوکی استخوان است.

پوکی استخوان یعنی تراکم مواد معدنی استخوان شما پایین تر از حد طبیعی است؛ اما الزاما ابتلا به پوکی استخوان در همه افراد تشخیص داده نمی گردد و این افراد به این بیماری مبتلا می شوند. اگر نتایج BMD شما پوکی استخوان را نشان می دهد، به این معناست که در معرض خطر جدی شکستگی قرار دارید.

پوکی استخوان درمان پذیر است

بیمارانی که در معرض خطر بالای شکستگی های ناشی از پوکی استخوان هستند، می توانند با درمان دارویی مناسب، این خطر را کاهش دهند. امروزه گستره بالایی از گزینه های درمانی برای پوکی استخوان وجود دارد. البته نوع درمان بسته به شرایط هر فرد و میزان بیماری او متفاوت است. بر اساس آمار، معالجات می تواند خطر شکستگی لگن را تا 40 درصد، شکستگی مهره ها را بین 30 تا 70 درصد و شکستگی های غیر مهره ای را بین 30 تا 40 درصد کاهش دهد.

پزشک ممکن است برای شما مکمل های کلسیم و یا ویتامین D تجویز کند که میزان مصرف آن بستگی به شرایط شما دارد. در کنار آن ممکن است ورزش های خاصی با هدف تقویت عضلات برای حفظ استخوان ها تجویز گردد و در عین حال سبب ساز بالا رفتن بیشتر میزان تعادل شما گردد. در مواقعی هم به شما یاری می گردد تا یاد بگیرید که چگونه شرایط منزلتان را ایمن کنید که با خطر سقوط روبرو نشوید. مانند تمامی داروها، داروهای درمان پوکی استخوان هم ضروری است طبق دستور پزشک مصرف شوند.

پنج سوال که باید از پزشکتان بپرسید:

1. آیا من شرایط ابتلا به پوکی استخوان را دارم؟

2. آیا به سنجش تراکم استخوان (BMD) احتیاج دارم؟

3. (وقتی که آزمایش BMD را انجام داده اید) نتیجه آزمایش من چیست؟ آیا به معالجه خاصی احتیاج دارم؟

4. چگونه می توانم به میزان کافی کلسیم و ویتامین D دریافت کنم؟

5. برای تقویت استخوان ها و عضلاتم چه نوع ورزش هایی باید انجام دهم؟

چند نکته برای یادآوری

اگر احساس کردید که در معرض خطر قرار دارید، یک اسکن تراکم استخوان یا سنجش میزان جذب اشعه ایکس انجام دهید.

اگر بالای 50 سال دارید و با یک سقوط ساده دچار شکستگی شده اید، احتمالا در معرض پوکی استخوان هستید و ضروری است به پزشک مراجعه کنید.

درمان پوکی استخوان بسیار موثر بوده و می تواند به شما یاری کند به زندگی فعال و مستقل خود ادامه دهید.

در صورتی که پزشکتان تشخیص داد که باید تحت درمان قرار گیرید، نگران نشوید و در عین حال بدون مشورت وی درمانتان را ناتمام نگذارید.

راهنمای خودمراقبتی برای افراد دچار پوکی استخوان

اجازه ندهید پوکی استخوان بر سلامت شما تاثیر بگذارد، علاوه بر مصرف دارو برای درمان پوکی استخوان، افراد مبتلا به پوکی استخوان (در هر سنی) باید از این راهنما استفاده نمایند و پرهیز از سیگار و الکل را در اولویت برنامه زندگی خود قرار دهند. همچنین همیشه در رژیم غذایی خود به میزان کافی کلسیم و پروتئین وجود داشته باشد. سه بار در هفته و هر بار به مدت 30 تا 40 دقیقه فعالیت بدنی مناسب (نظیر پیاده روی) داشته باشید. تمرین با وزنه و تمرینات هوازی می تواند مفید باشد. در کنار مصرف مکمل های ویتامین D کوشش کنید تا زمان بیشتری را در خارج از خانه و در معرض تابش خورشید بمانید.