بعید است سیاست فراوری نفت عربستان تغییر کند - مجله ویراپارس

به گزارش خبرنگاران، وزیر جدید به قیمت بالاتر نفت برای افزایش درآمدهای صادراتی و یاری به پرداخت هزینه برنامه گذر مالی و اجتماعی دولت معروف به افق 2030 احتیاج دارد؛ اما هر بار که عربستان سعودی فراوری خود را برای بالا بردن قیمت ها محدود نموده، باعث موج جدید افزایش فراوری در خارج از اوپک به خصوص شرکت های شیل آمریکا شده است.

محدودیت فراوری از قیمت ها موقتا حمایت نموده است اما سهم بازار عربستان سعودی را کمتر نموده و قیمت ها و درآمد این کشور در میان مدت پایین آمده است.

وزیر جدید مانند پیشینیان خود با چالش های ساختاری مشابهی روبرو است و احتمالا درباره بهترین پاسخ، به نتایج مشابه می رسد. در نتیجه بعید است سیاست فراوری عربستان سعودی تغییر چندانی پیدا کند.

قدرت بازار

سهم 13 درصدی عربستان سعودی از بازار جهانی نفت به این کشور تا اندازه ای قدرت بازار و توانایی برای بالا بردن قیمت ها در کوتاه مدت (12 تا 18 ماه) بخشیده است. اما کوشش های گذشته این کشور برای تقویت قیمت ها در میان مدت به دلیل تشویق عرضه رقیب و محدود شدن عرضه که حاصل از بهره وری بیشتر سوخت بود ناموفق بود.

وزیران انرژی همگی به محدودیت های قدرت خود پی برده اند و هنگامی که برای تقویت قیمت ها کوشش نموده و شکست خورده اند راه دشواری را پیموده و اکثرا به این نتیجه رسیده اند که بهتر است قیمت ها را به بازار واگذار نمایند.

شاهزاده عبدالعزیز اگر تاکنون به چنین نتیجه ای نرسیده است احتمالا به چنین تصمیمی می رسد که نشان می دهد سیاست نفتی تغییر قابل توجهی پیدا نخواهد نمود.

با هر وزیر جدید سبک دیپلماتیک و شخصیتی تغییر می نماید اما محدودیت های ساختاری و واکنش های سیاستی از اوایل دهه 1980 به این طرف تغییر ننموده و ثابت مانده اند.

احتیاجهای درآمد

هدف اصلی هر وزیر انرژی حداکثر کردن درآمدهای دولت از صادرات نفت خام و سایر محصولات نفتی بوده است. نفت حدود 40 درصد از فراوری ناخالص داخلی و 70 درصد از درآمدهای دولتی و تقریبا 80 درصد از درآمدهای صادراتی عربستان سعودی را تشکیل می دهد.

اما بین بالا بردن قیمت نفت تا حد ممکن برای حداکثر کردن درآمدهای کوتاه مدت و متوسط نگه داشتن آن برای حداکثر کردن درآمدهای میان مدت و بلندمدت تنش وجود دارد.

سیاست نفتی عربستان سعودی به سیکلی میان حمایت از قیمت ها و دفاع از سهم بازار متمایل است.

در یک دهه گذشته کوشش های عربستان سعودی برای حمایت از قیمت ها به وسیله محدود کردن فراوری به نخستین دوره رونق نفت شیل آمریکا در فاصله سال 2012 تا 2014 و سپس دوره دوم رونق در فاصله سال 2017 تا 2018 منجر شد. هر دوره محدودیت عرضه با تشویق رشد رقیبان، باعث کاهش قابل توجه قیمت ها و درآمدهای نفتی شده است.

درآمدهای صادراتی

برآورد شده است که درآمدهای صادرات نفت عربستان سعودی از بیش از 800 میلیون دلار در روز در آوریل سال 2014 به کمتر از 300 میلیون دلار در روز در فوریه سال 2016 که قیمت نفت پس از سرانجام نخستین دور رونق شیل ریزش نموده بود، کاهش یافت.

به همین شکل درآمدهای صادراتی این کشور از بیش از 600 میلیون دلار در روز در اکتبر سال 2018 به 400 میلیون دلار در ژوئن سال 2019 پس از افت قیمت نفت و سرانجام دومین دور رونق شیل، کاهش پیدا کرد.

ذخایر ارزی خارجی عربستان سعودی که در طول دو دوره قیمت ها و درآمد بالا افزایش پیدا نموده بود، پس از پایین آمدن قابل توجه قیمت ها کاهش یافت. بر اساس آخرین آمار، ذخایر ارزی این کشور در ژوئن و ژوییه به میزان 14 میلیارد دلار کاهش پیدا کرد؛ در حالی که در 20 ماه پیش از آن 32 میلیارد دلار افزایش پیدا نموده بود.

قیمت واقعی

بعضی از مفسران می گویند سیاستگذاران ارشد عربستان سعودی قیمت نفت 70 دلار یا حتی 80 دلار در هر بشکه می خواهند تا به تامین برنامه گذر بلندپروازانه آنها یاری کند.

اما در حالی که قیمت نفت 65 تا 70 دلار در میان مدت بادوام بوده است، اما قیمت 80 دلار بر مبنای واکنش فراورینمایندگان غیراوپک در دو سال گذشته، مطمئنا قابل دوام نیست.

در سال 2018 میانگین قیمت نفت برنت 72 دلار و در اکتبر 85 دلار بود که باعث شد فراوری غیراوپک به میزان چشمگیری افزایش پیدا کند. در نتیجه نرخ رشد فراوری کشورهای غیراوپک در دسامبر بر مبنای سالانه به حدود هشت درصد رشد کرد و فراوری شرکت های شیل آمریکا با نرخ حدود 20 درصد رشد کرد.

در مقابل مصرف جهانی نفت با میانگین نرخ سالانه 1.5 درصد طی 20 سال گذشته رشد کرد.

تنظیم قیمت ها

نگرانی ها نسبت به سلامت اقتصاد جهانی باعث شد قیمت های نفت در سه ماهه چهارم سال 2018 و سه ماهه دوم و سوم سال 2019 سقوط چشمگیری پیدا کند اما نزول قیمت های نفت دیر یا زود غیرقابل اجتناب بود زیرا افزایش قیمت ها باعث شده بود فراوری غیراوپک به شکل غیرقابل پایداری بالا برود.

از زمان سرانجام سال 2018 قیمت های پایین نفت باعث کندی روند رشد حفاری چاه های جدید شیل و کندی رشد فراوری سالانه شده است.

طبق آمار شرکت خدمات انرژی بیکرهیوز، شمار دکل های حفاری نفت فعال آمریکا از اوج خود در نوامبر سال گذشته 150 حلقه یا 17 درصد کاهش پیدا نموده است.

فراوری نفت شیل آمریکا نیز احتمالا به پیک خود رسیده و در نیمه دوم سال 2019 و نیمه اول سال 2020 کاهش پیدا خواهد نمود.

قیمت های پایین احتمالا علاج مشکل فراوری بیش از حد بوده و فراورینمایندگان غیراوپک را ناچار می نمایند رشد فراوریشان را محدود نمایند. بهترین گزینه عربستان سعودی این است که اجازه دهد این روند تنظیم سیر طبیعی خود را طی کند. اگر به جای آن عربستان سعودی کوشش کند قیمت های نفت را بالا ببرد ممکن است این روند معکوس شده و سال آینده فراوری بیشتری روانه بازار نفت گردد.

عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو

بعضی از مفسران می گویند عربستان سعودی قیمت بالاتر نفت را حداقل موقتی به منظور فراهم کردن شرایط مساعد برای فروش سهام شرکت نفتی آرامکو می خواهد.

از این دیدگاه، قیمت های بالاتر نفت به منزله ارزش بالاتر برای آرامکو است که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اعلام نموده است دو تریلیون دلار ارزش دارد. اما استفاده از قیمت های نفت برای ارزش گذاری یک شرکت کاری غیرمنطقی است.

بر اساس گزارش رویترز، فروش برنامه ریزی شده سهام آرامکو نباید محاسبات سیاستگذاران را تغییر دهد. بهترین گزینه برای آنها این است که اجازه دهند قیمت های نفت پایین رفته و فراوری شیل را محدود نموده و به متعادل شدن بازار نفت در سال 2020 یاری نمایند.

آخرین باری که سیاستگذاران سعودی کوشش کردند قیمت های نفت را بالاتر ببرند تا عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو در ارزش بالاتری صورت بگیرد، نیمه اول سال 2018 بود که بازار دچار مازاد عرضه شد و به افت قیمت ها در سال 2019 منجر شد. این اشتباهی نیست که آنها بخواهند دوباره تکرار نمایند.