تالاب میقان اراک؛ اقامتگاه پرندگان مهاجر - مجله ویراپارس

میقان یک 10 تالاب برتر و مهم ایران است و زیستگاهی غنی برای حیات وحش به شمار می آید که زیبایی های خاصی به منطقه خشک اطراف بخشیده است.

این تالاب به علت شرایط مناسب آب وهوایی اش، میزبان تعداد زیادی از پرندگان مهاجر در فصل های مختلف سال است. بعلاوه طبیعت دست نخورده و بکر تالاب میقان باعث جذب شمار زیادی از گردشگران به استان مرکزی شده است. با مجله گردشگری خبرنگاران همراه باشید تا با هم به آنالیز ویژه گی های منحصربه فرد تالاب میقان اراک بپردازیم.

تالاب میقان کجاست؟

تالاب میقان در استان مرکزی و نزدیک به شهر اراک واقع شده است.

چرا تالاب میقان معروف است؟

تالاب میقان به علت تنوع زیستی بالا و جذب پرندگان مهاجر، به ویژه در فصول بهار و پاییز معروف است.

آیا می توان از این تالاب بازدید کرد؟

بله، می توان از تالاب میقان بازدید کرد و تجربه ای عالی از پرنده نگری و طبیعت گردی داشت.

مشخصات تالاب میقان

تالاب میقان یکی از تالاب های معروف ایران، در استان مرکزی واقع شده است. در سال هایی که مقدار بارش مناسب باشد، این تالاب آب نسبتا زیادی دارد، اما در سال های کم بارش سطح آب آن کاهش می یابد و به شرایطی شبیه بیابان بدل می شود.

این تالاب در ارتفاع حدود 1700 متری از سطح دریا قرار گرفته است و عمق آن در فصل های مختلف از چند سانتی متر تا حدود 1.4 متر فرق دارد. آب این تالاب از چند منبع تامین می شود، از جمله بارش باران، سه رودخانه به نام های قره کهریز، فراهان و شهراب و نیز پساب تصفیه شده فاضلاب اراک.

وسعت کلی تالاب تقریبا 25 هزار هکتار است و شامل دریاچه ای با سه جزیره در وسط و نواحی کویری و دشت های اطراف می شود. بر اساس شواهد، قدمت این تالاب به دوره پالئوسن برمی شود که در نتیجه حرکات لایه های تکتونیکی شکل گرفته است. تالاب میقان ویژگی های زیست محیطی خاصی دارد و به ویژه سالانه میزبان تعداد زیادی از پرندگان مهاجر مانند درناها است.

شوری آب این تالاب باعث ایجاد لایه های نمکی در بعضی نقاط شده و بعلاوه گنبدهای نمکی که در زیر زمین قرار دارند، به لرزه خیزی خفیف منطقه یاری می نمایند. تالاب میقان به عنوان بزرگ ترین منبع سولفات سدیم در کشور شناخته می شود و شرکت املاح معدنی ایران مجوز استخراج از معادن این منطقه را دارد.

از دید گردشگری، این تالاب یکی از مقاصد اصلی برای طبیعت گردی و پرنده نگری در ایران به شمار می رود. جالب اینکه روز 15 آبان به نام روز درنا نامگذاری شده که به خاطر تجمع درناها در این تالاب است.

تالاب میقان کجاست؟

تالاب میقان با وسعتی حدود 25 هزار هکتار در شمال شرقی شهر اراک و به فاصله 15 کیلومتری از آن، در نزدیکی شهر داوودآباد و در مجاورت روستاهای راهزان، ده نمک و میقان قرار گرفته است.

این تالاب شامل چند بخش مختلف است، از جمله دریاچه های فصلی، دشت های آبرفتی و منطقه ها کویری. در مرکز تالاب، سه جزیره موجود است که بزرگ ترین آن ها تا 500 مترم طول دارد. تالاب میقان در پایین ترین نقطه دشت فراهان و بعلاوه در منطقه اراک قرار گرفته است.

لوکیشن تالاب میقان روی گوگل مپ

برترین مسیر دسترسی به تالاب میقان

برای دسترسی به این تالاب، از مسیر سه راه خمین به سمت کمربندی شمالی باید حرکت کنید. پس از رسیدن به میدان تره بار، مسیر را ادامه دهید و حدود یک یا دو کیلومتر بعد یک جاده فرعی در سمت راست خواهید دید.

در ابتدای این جاده، تابلو بزرگ قرمزرنگی وجود دارد که شما را به مسیر صحیح راهنمایی می نماید. با ورود به این جاده و عبور از پل، کارخانه فراوری سولفات سدیم را در سمت راست مشاهده خواهید کرد. با ادامه حرکت در این مسیر، بعد از حدود سه الی چهار کیلومتر به انتهای تالاب میقان خواهید رسید.

- فاصله اراک تا تالاب میقان

از شهر اراک تا تالاب میقان حدود 20 کیلومتر، معادل 25 دقیقه رانندگی راه است.

- فاصله تهران تا تالاب میقان

از تهران تا تالاب میقان حدود 290 کیلومتر فاصله است. بسته به مسیر انتخابی شما بین 3 الی 3:30 ساعت در راه خواهید بود.

میقان یعنی چه؟

میقان در زبان فارسی به معنای کسی است که به راحتی می تواند چیزی را باور یا قبول نماید. تالاب میقان در گذشته به عنوان نمکزار فراهان شناخته می شد. در متون قدیمی، این تالاب با نام چغاناوور نیز ذکر شده که این نام به علت جابجایی ذرات نمک و خاک رس در اثر وزش باد در فصل های گرم به کار می رفته است.

به علاوه، این تالاب به کویر میقان نیز معروف است که این نام به علت تبخیر زیاد آب در آن انتخاب شده است. اما باید توجه داشت که واژه کویر به معنای بیابان نیست.

تاریخچه تالاب میقان

تالاب میقان به عنوان یکی از آخرین حلقه های بوم شناسی حوضه آبریز دشت اراک، تمامی آب های سطحی منطقه و آب های ناشی از بارش های جوی را به خود جذب می نماید. کارشناسان، پیشینه ای 2 هزار ساله برای این تالاب تخمین زده اند.

در گذشته، در وسط تالاب جزیره کوچکی با خرابه های یک قلعه قدیمی وجود داشت که افسانه هایی درباره اش نقل شده است. نسل های گذشته این قلعه را به شخصیت هایی چون نمرود، فرعون و اردشیر نسبت می دادند.

یاقوت حموی در توصیف تالاب میقان می گوید که ابن کلبی بر این باور است که بلیاس حکیم این دریاچه را طلسم نموده تا نمک آن در دسترس عموم باشد و اگر جلوی آن گرفته شود، آب به تدریج بخشکد.

بعلاوه قدیمی ها خاطره ای از سال 1288 قمری نقل می کردند که در آن موقع آب دریاچه به خاطر خشکسالی پایین رفته و راهی آجری به جزیره وسط پدیدار شده بود که اهالی از آن استفاده می کردند.

حمدالله مستوفی در کتاب نزههالقلوب درباره این منطقه می نویسد: در آن ولایت بحیره ای است که مغولان آن را چغان ناوور نامیده اند و در اطراف آن شکارگاه های خوبی وجود دارد.

قزوینی نیز در کتاب آثارالبلاد و اخبارالعباد درباره تالاب می نویسد: در آنجا، نمکزاری عجیب وجود دارد و دریاچه ای با ابعاد چهار فرسنگ در چهار فرسنگ است. در فصل پاییز، آب های آن منطقه به این دریاچه منتقل می شود و در فصل بهار و تابستان که احتیاج مردم به آب بیشتر می شود، آب به منظور کشاورزی محدود می شود.

آب وهوای تالاب میقان

آب و هوای تالاب میقان مدیترانه ای و گرم و خشک است. مقدار بارندگی سالیانه در این منطقه به 354 میلی متر می رسد، در حالی که تبخیر سالانه حدود 1446 میلی متر، چهار برابر بارش، برآورد شده است.

این منطقه دارای اختلاف دمای سالانه قابل توجهی است که گاهی به 69 درجه سانتی گراد می رسد. بالاترین دمای ثبت شده در تالاب 44 درجه سانتی گراد و کمترین دما منفی 33 درجه سانتی گراد بوده است.

در 27 سال گذشته، دخالت های بی رویه انسانی باعث افزایش یک درجه ای دمای تالاب شده است. با این حال، تبخیر مداوم آب در تمامی فصول، به تلطیف هوا، افزایش مه و کاهش ریزگردها یاری می نماید. زمستان های تالاب نسبتا سرد و مه آلود است و به علت نزدیکی به فرودگاه، در این فصل شرایط جوی می تواند منجر به لغو پروازها شود.

در فصول پاییز و اوایل زمستان، آب و هوای مناسبی در تالاب میقان حاکم است و به همین علت این منطقه به زیستگاه پرندگان مهاجر تبدیل شده است.

پوشش گیاهی و جانوری تالاب میقان

تالاب میقان تحت حفاظت اداره کل محیط زیست استان مرکزی به عنوان منطقه شکار ممنوع است و زیستگاه گونه های متنوعی از حیوانات وحشی مانند روباه، گرگ و مار و پرندگانی نظیر عقاب، فلامینگو و درنا است. این تالاب با پوشش گیاهی منحصربه فرد و گونه های شورپسند، به جاذبه ای برای پرندگان مهاجر تبدیل شده و در فصل های خاصی از سال پذیرای بیش از 12 هزار پرنده مهاجر، از جمله گونه های کمیاب و حمایتی است.

تالاب میقان اراک بعلاوه شامل 60 درصد از گونه های پرندگان استان مرکزی و بیش از 16 درصد از کل پرندگان کشور است و به عنوان یک زیست بوم حساس، تاثیر زیادی بر اقلیم منطقه دارد. این ویژگی ها، ارزش این تالاب را برای پیوستن به تالاب های بین المللی و ثبت به عنوان منطقه ای حفاظت شده مضاعف می نماید.

به طور کلی، تالاب شامل 16 خانواده گیاهی از جمله سیاه شور، اسفناج باغی و جگن است. پوشش گیاهی حاشیه تالاب میقان نسبتا ضعیف است و تنها در نواحی شمال غربی و جزایر میانی گونه هایی مانند آتریپلکس و قره داغ دیده می شوند. این گیاهان با نفوذ به عمق زمین در پی آب و جلوگیری از حرکت ذرات ماسه، تپه های کوچکی (نبکا) به ارتفاع 1.5 تا 2.5 متر تشکیل می دهند.

تالاب با 50 گونه گیاهی سازگار با شوری خاک، به ویژه از خانواده های گندمیان، گون و شاهی، خاصیت گیاهی غنی تری دارد. ورود پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر اراک منجر به کاهش شوری خاک در جنوب غربی و توسعه پوشش گیاهی آویارسلام شده است.

برترین زمان بازدید از تالاب میقان

تالاب میقان در اغلب ماه های سال دارای آب و هوای مطلوبی است، اما اگر قصد تماشا پرندگان مهاجر و گونه های نادر را دارید، برترین زمان برای سفر به استان مرکزی و بازدید از این تالاب، فصل های بهار و پاییز است. به ویژه در فصل پاییز، تالاب میقان پذیرای بیشترین تعداد پرندگان مهاجری است که پس از ساعت ها پرواز خود را از سیبری به این منطقه رسانده و مدت زمان بیشتری در این منطقه اقامت خواهند داشت.

توصیه هایی برای سفر به یادماندنی به تالاب میقان

• حتما وسایل و تجهیزات ضروری (مانند دوربین، کلاه لبه دار، کرم ضد آفتاب و خوراکی) را به همراه داشته باشید.
• صبح زود یا غروب و فصل های بهار و پایین مناسب ترین زمان برای بازدید از تالاب میقان اراک است.
• لطفا در حفظ محیط زیست تالاب کوشا باشید و از نزدیک شدن به حیوانات خودداری کنید.